Giriş
Karadağ, Balkanlar’ın yükselen ülkelerinden biri olarak hem yabancı yatırımcıların hem de yerleşim amacıyla ülkeye gelen kişilerin dikkatini çekmektedir. Ancak ticari hayatın ve günlük yaşamın doğal bir sonucu olarak alacak–borç ilişkilerinde zaman zaman uyuşmazlıklar ortaya çıkmaktadır. Bu uyuşmazlıkların çözümünde ise en önemli hukuki araçlardan biri icra takibidir.
Karadağ’da icra takibi, mahkemelerin gözetimi altında yürütülen, borcun ödenmesini veya belirli bir edimin yerine getirilmesini sağlayan hukuki bir mekanizmadır. Türk hukuk sisteminde olduğu gibi, Karadağ’da da alacaklının hakkını hızlı ve etkin şekilde alabilmesi için özel düzenlemeler yapılmıştır.
Bu yazıda, Karadağ’da icra takibinin nasıl işlediğini, hangi kurumların yetkili olduğunu, başvuru sürecinin nasıl ilerlediğini, Türk vatandaşları ve yabancılar açısından dikkat edilmesi gereken noktaları ayrıntılı şekilde inceleyeceğiz.
Karadağ’da İcra Hukukunun Hukuki Dayanakları
Karadağ’da icra takipleri, esas olarak Karadağ İcra ve İflas Kanunu (Enforcement and Bankruptcy Law) çerçevesinde yürütülmektedir. Bu kanun, hem mahkeme kararlarının yerine getirilmesini hem de mahkeme kararı olmaksızın bazı alacakların doğrudan icra edilmesini mümkün kılar.
İcra ve iflas hukukunu düzenleyen mevzuat üç ana başlıkta ele alınabilir:
- İcra ve İflas Kanunu → Genel esaslar, takip türleri ve yetkili merciler.
- Borçlar Kanunu → Alacak-borç ilişkilerinin hukuki dayanağını düzenler.
- Usul Kanunları → Mahkeme süreçlerinin nasıl işleyeceğini belirler.
İcra Takibinin Başlatılması
Karadağ’da icra takibi başlatmak isteyen bir alacaklı şu adımları izler:
- Yetkili Mahkemeye Başvuru:
İcra takibi, alacaklının ikamet ettiği veya borçlunun bulunduğu yer mahkemesinde açılır. Karadağ’da bu konuda genellikle Temel Mahkemeler (Basic Courts) yetkilidir. - Takip Talebi Dilekçesi:
Alacaklı, yazılı bir dilekçe ile başvurusunu yapar. Dilekçede; borcun kaynağı, miktarı, varsa sözleşme veya fatura gibi belgeler eklenir. - Delillerin Sunulması:
Türk hukukundaki icra dairelerinden farklı olarak, Karadağ’da süreç daha yargısal niteliktedir. Yani alacaklı mutlaka delillerini mahkemeye sunmak zorundadır. - Mahkemenin İncelemesi:
Mahkeme, alacağın varlığını prima facie (ilk bakışta) inceleyerek takip talebini kabul eder veya reddeder. - Borçluya Tebligat:
Takip kararı borçluya tebliğ edilir. Borçluya ödeme veya itiraz için belirli bir süre tanınır.
Karadağ’da İcra Takip Türleri
Karadağ’da icra takipleri, alacağın türüne ve dayanağına göre farklılık gösterir. Başlıca takip türleri şunlardır:
- İlamlı İcra (Mahkeme Kararına Dayalı İcra):
Eğer alacaklı, daha önce açılmış bir davada kesinleşmiş mahkeme kararı almışsa, bu karar doğrudan icraya konulabilir. Mahkeme kararı, ilamlı icra için yeterlidir. - İlamsız İcra (Belgeye Dayalı İcra):
Eğer alacak fatura, senet, kira kontratı gibi yazılı belgelere dayanıyorsa, alacaklı doğrudan ilamsız icra yoluna gidebilir. - Rehnin Paraya Çevrilmesi:
Taşınır veya taşınmaz bir mal üzerinde rehin varsa, alacaklı rehnin paraya çevrilmesi yoluyla alacağını tahsil edebilir. - İflas Yoluyla Takip:
Ticari işletmelerin borçlarını ödeyememesi halinde, iflas süreci başlatılır.
Borçlunun Hakları ve İtiraz Süreci
Karadağ hukukunda, borçlunun da hakları gözetilmektedir. Borçluya, icra takibine karşı itiraz hakkı tanınmıştır.
- İtiraz Süresi: Tebligattan itibaren genellikle 8 gün.
- İtirazın Etkisi: Borçlunun yaptığı itiraz, takip işlemini durdurur ve alacaklının genel mahkemede davasını açmasını gerektirir.
- Savunma Hakkı: Borçlu, borcun ödendiğini, geçersiz olduğunu veya zamanaşımına uğradığını ileri sürebilir.
Haciz ve Malların Satışı
Eğer borçlu ödeme yapmazsa ve itiraz etmezse, mahkeme alacaklının talebi üzerine haciz işlemlerini başlatır.
- Taşınır Malların Haczi: Ev eşyası, araç, ticari mallar haczedilebilir.
- Taşınmaz Malların Haczi: Ev, arsa veya işyeri üzerine haciz konulabilir.
- Banka Hesapları ve Maaş Haczi: Borçlunun banka hesapları bloke edilebilir, maaşından kesinti yapılabilir.
Satış işlemleri ise açık artırma yöntemiyle yapılır ve elde edilen gelir, alacaklının alacağına mahsup edilir.
Karadağ’da Türk Vatandaşlarının İcra Süreci
Türk vatandaşları Karadağ’da şirket kurabilir, ticari faaliyetlerde bulunabilir veya şahsi alacaklarını takip edebilir. Ancak yabancıların dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır:
- Yetkili Avukatla Çalışma Zorunluluğu: Karadağ’da mahkemelerde yabancılar adına doğrudan işlem yapmak mümkün değildir. Bu nedenle mutlaka avukat ile temsil zorunludur.
- Belgelerin Çevirisi: Türkiye’den getirilen sözleşme, senet veya fatura gibi belgeler Karadağca’ya yeminli tercüman tarafından çevrilmeli ve gerekiyorsa apostil şerhi ile onaylanmalıdır.
- Karşılıklı Tanıma ve Tenfiz: Türkiye’de alınmış bir mahkeme kararının Karadağ’da icra edilebilmesi için önce tanıma–tenfiz davası açılması gerekir.
Türk Hukuku ile Karadağ Hukuku Arasındaki Farklar
- İcra Daireleri vs. Mahkemeler: Türkiye’de icra takipleri icra daireleri aracılığıyla yürütülürken, Karadağ’da mahkemeler doğrudan yetkilidir.
- İtiraz Süresi: Türkiye’de 7 gün, Karadağ’da ise genellikle 8 gündür.
- Avukat Zorunluluğu: Türkiye’de alacaklı kendisi takip açabilir; Karadağ’da ise yabancıların mutlaka avukatla çalışması gerekir.
- Elektronik Sistem: Türkiye’de e-icra sistemi gelişmiştir; Karadağ’da süreç daha klasik şekilde ilerler.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Tebligat Sorunları: Borçlunun adresinin tespit edilmesi zor olabilir.
- Dil Engeli: Belgelerin çevrilmesi ve anlaşılması zaman alabilir.
- Uzun Süreçler: Mahkeme yoğunluğuna bağlı olarak süreç aylar sürebilir.
- Borçlunun Mal Kaçırması: Borçlu mallarını devretmeye çalışabilir.
Pratik Öneriler
- Karadağ’da icra takibi başlatmadan önce, alacağın dayanağını güçlü belgelerle ispatlamak gerekir.
- Borçlunun malvarlığı araştırılmalıdır.
- Sürecin daha hızlı ilerlemesi için profesyonel bir avukattan destek alınmalıdır.
- Türk hukukundaki gibi “önleyici haciz” mekanizmaları talep edilebilir.
Sonuç
Karadağ’da icra takibi, yabancılar açısından karmaşık görünebilir; ancak doğru belgeler, uzman avukat desteği ve hukuki bilgiyle süreç etkin şekilde yürütülebilir. Türk vatandaşları için en kritik nokta, belgelerin Karadağ mevzuatına uygun hale getirilmesi ve tanıma–tenfiz süreçlerinin doğru yönetilmesidir.
İster bireysel alacak olsun ister ticari alacak, Karadağ’daki icra sistemi alacaklıya hakkını elde etme imkânı sunmaktadır. Ancak süreç hem yargısal hem de prosedürel olduğundan, bir avukat aracılığıyla takip edilmesi sürecin başarısı için hayati önem taşır.
