Giriş
Son yıllarda Karadağ, Türk vatandaşları için hem yaşam kalitesi hem de yatırım olanakları bakımından cazip bir destinasyon haline geldi. Bu küçük Balkan ülkesi, doğası, sakin yaşamı, Avrupa ile yakın ilişkileri ve kolay oturum alma süreçleriyle öne çıkıyor. Özellikle şirket kurarak oturum alan Türk vatandaşları, burada yalnızca yaşama hakkı elde etmekle kalmıyor, aynı zamanda birçok yasal ve sosyal haktan da faydalanabiliyor.
Peki, Karadağ’da ikamet eden bir Türk vatandaşı olarak hangi haklara sahipsiniz? Bu kapsamlı yazımızda, yasal mevzuatlardan pratik hayata kadar uzanan geniş bir yelpazede, Karadağ’daki oturum sahiplerinin haklarını inceliyoruz.
1. Yasal Oturum Hakkı ve Uzatma İmkanı
Karadağ’da şirket kurarak, aile birleşimiyle, çalışma izniyle ya da mülk edinerek oturum alan bir Türk vatandaşı, ilk etapta 1 yıllık geçici oturum iznine (privremeni boravak) sahip olur. Bu oturum süresi, gerekli şartlar sağlandığı sürece her yıl yenilenebilir. Süreklilik gösteren oturum durumunda ise 5 yıl sonunda daimi oturum iznine (stalni boravak) başvurma hakkı doğar.
Yasal oturum hakkı size şu imkânları sunar:
- Yasal olarak Karadağ’da yaşama ve ikamet etme,
- Ülkeye giriş-çıkışta sınırsız hak (oturum süresi devam ettiği sürece),
- Oturum süresince sağlık hizmetlerinden faydalanma,
- Oturumunuzu yenileyerek uzun vadede vatandaşlığa giden yolda ilerleme.
2. Aile Birleşimi Hakkı
Bir Türk vatandaşı olarak Karadağ’da oturum aldıysanız, eşiniz ve çocuklarınız da sizin üzerinizden aile birleşimi yoluyla oturum izni alabilir. Bu hak sayesinde, ailenizle birlikte Karadağ’da yaşama ve sosyal hayata entegre olma imkânınız doğar.
Aile birleşimiyle oturum alan kişiler de:
- Eğitim, sağlık ve konut haklarından yararlanabilir,
- Süre uzatmalarında sizinle birlikte başvuru yapabilir,
- 5 yıl sonra daimi oturum ve ardından vatandaşlık hakkı için başvurabilir.
3. Eğitim Hakkı
Karadağ’da oturum iznine sahip Türk vatandaşlarının çocukları, kamu veya özel okullarda eğitim alabilir. Özellikle İngilizce eğitim veren uluslararası okullar, Karadağ’da oldukça yaygındır ve çocuklara Avrupa standartlarında bir eğitim sunar.
Devlet okullarına kayıtlar ise tamamen ücretsiz olup, oturum izni bulunan tüm çocuklar için geçerlidir.
Ayrıca oturum sahibi veliler de:
- Üniversite ve yüksek lisans düzeyinde eğitim başvurusu yapabilir,
- Mesleki eğitim ve dil kurslarına katılabilir.
4. Sağlık Hizmetlerine Erişim
Oturum sahibi bir yabancı olarak, Karadağ Ulusal Sağlık Sigortası Fonu (FZOM) sistemine kayıt yaptırarak devlet hastanelerinde sağlık hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Bu kayıt, şirket kuranlar için işveren sigortası (Poreski i doprinosi sistemi) üzerinden yapılır.
Sisteme kayıtlı olmanız durumunda:
- Devlet hastanelerinde ücretsiz muayene olabilirsiniz,
- Reçeteli ilaçlar için devlet desteğinden yararlanırsınız,
- Acil durumlarda ambulans ve hastane hizmeti ücretsizdir.
Özel sağlık kurumlarından da dilediğiniz şekilde faydalanabilirsiniz. Karadağ’daki birçok özel klinik, İngilizce hizmet sunmakta ve ücretleri Avrupa ortalamasına göre daha uygundur.
5. Taşınmaz Edinme Hakkı
Karadağ’da oturum izni olan bir Türk vatandaşı, konut veya arsa satın alma hakkına sahiptir. Üstelik bu hak yalnızca mülk edinme ile sınırlı değil; mülkü kiraya verme ve işletme amacıyla kullanma gibi geniş hakları da içerir.
Mülk sahibi olmanız şu avantajları sağlar:
- Gayrimenkul üzerinden değer kazanımı (Karadağ’da gayrimenkul piyasası yükseliştedir),
- Yıllık kira gelirleri üzerinden gelir elde etme,
- Uzun vadede vatandaşlık başvurusunda güçlü bir referans.
6. Seyahat Özgürlüğü ve Vize Kolaylığı
Karadağ’da oturum izni sahibiyseniz, Karadağ’dan çıkış yaparak birçok ülkeye vize almanız daha kolay hale gelir. Özellikle Schengen bölgesi ülkeleri için başvurduğunuzda, Karadağ’daki yasal oturumunuz size artı bir puan sağlar.
Ayrıca:
- Oturum süresi boyunca Türkiye’ye sınırsız giriş-çıkış yapabilirsiniz,
- Karadağ ile vize muafiyeti olan ülkelere doğrudan seyahat edebilirsiniz.
7. Çalışma ve Ticaret Yapma Hakkı
Şirket kurarak oturum alan bir Türk vatandaşı, kendi şirketinde çalışabilir ve gelir elde edebilir. Bu durum hem Karadağ’daki yasal statünüzü güçlendirir hem de iş yapma ve ekonomik faaliyetlerde bulunma hakkı kazandırır.
Şirket sahibi olarak:
- Karadağ içindeki tüm ticari faaliyetleri yasal şekilde sürdürebilir,
- Fatura kesebilir, banka hesabı açabilir, personel çalıştırabilirsiniz,
- Kar dağıtımı üzerinden gelir elde edebilirsiniz.
Eğer çalışmak istiyorsanız, Karadağlı bir şirketten çalışma izni alarak maaşlı çalışan statüsünde de çalışabilirsiniz.
8. Bankacılık ve Finansal Hizmetler
Oturum izni bulunan Türk vatandaşları, Karadağ’daki tüm bankalarda bireysel hesap açabilir ve şirketleri için ticari hesap oluşturabilir. Bu hesaplar sayesinde:
- Uluslararası para transferleri yapabilirsiniz,
- POS cihazı, e-fatura, sanal POS gibi hizmetlerden faydalanabilirsiniz,
- Karadağ içinde tüm bankacılık hizmetlerine erişebilirsiniz.
Ayrıca Karadağ’da bazı bankalar, Türkiye’deki bankalarla entegre çalışmaktadır (Ziraat Bankası gibi), bu da para transferlerini kolaylaştırmaktadır.
9. Sosyal Hayata Katılım Hakkı
Karadağ’da oturum sahibiyseniz, derneklere, kulüplere ve sosyal organizasyonlara üye olabilir, kültürel ve sosyal etkinliklere katılabilirsiniz. Türk vatandaşlarının oluşturduğu topluluklarla sosyal bağ kurabilir, diğer yabancı uyruklularla da iletişimde kalabilirsiniz.
Örneğin:
- Türk Dernekleri, Balkan Türkleri toplulukları, yardım vakıfları,
- Türkçe konuşulan dini ve kültürel organizasyonlar,
- Uluslararası topluluklar tarafından organize edilen sosyal etkinlikler.
10. Daimi Oturum ve Vatandaşlık Hakkı
Karadağ’da oturumunuzu kesintisiz olarak 5 yıl sürdürdüğünüz takdirde, daimi oturum iznine başvurma hakkınız doğar. Daimi oturum, size süresiz yaşama ve çalışma hakkı sağlar.
Daimi oturum sonrasında:
- Seçimlerde oy kullanma hariç tüm haklara sahip olursunuz,
- Karadağ vatandaşlığına başvurma hakkınız olur (7. yıldan itibaren),
- Avrupa Birliği süreci ilerledikçe daha fazla haktan yararlanabilirsiniz.
11. Vergisel Hak ve Yükümlülükler
Karadağ’da yaşayan bir oturum sahibi olarak hem bireysel hem de ticari olarak bazı vergisel avantajlardan yararlanabilirsiniz:
- Şirketler için sabit %9 kurumlar vergisi,
- Gelir vergisinin %9 gibi düşük bir oranda olması,
- Türkiye ile çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması (vergi avantajı sağlar),
- Gayrimenkul alımında %3 tapu harcı dışında ek masraf olmaması.
Bu vergi yapısı, Türkiye’ye kıyasla girişimciler ve yatırımcılar için çok daha avantajlıdır.
12. İkamet Adresi Gösterme ve Resmi Yazışma Hakkı
Oturum izni olan Türk vatandaşları, Karadağ’da yasal bir ikametgah adresi (prijava prebivališta) gösterebilir. Bu adres üzerinden:
- Resmi yazışmalar alabilir,
- Mahkemelerden veya kamu kurumlarından bildirim alabilirsiniz,
- Vergi ve noter işlemlerinde geçerli belge olarak kullanabilirsiniz.
13. Dijital Haklar ve E-Devlet Erişimi
Karadağ hükümeti dijitalleşmeye önem vermektedir. Oturum sahipleri:
- Elektronik imza alarak birçok işlemi online yapabilir,
- Vergi beyannamelerini e-porezi sisteminden gönderebilir,
- Sosyal güvenlik işlemlerini online platformlardan takip edebilir.
14. Dil Kursları ve Uyum Programları
Karadağ’da yaşamak isteyen yabancılar için düzenlenen uyum programları ve Karadağca dil kursları, oturum sahiplerinin entegrasyonunu kolaylaştırmakta. Bu kurslara katılmak, vatandaşlık başvurusunda da önemli bir referanstır.
15. Toplumsal Güvence ve Yasal Koruma
Son olarak, Karadağ’da oturum izni sahibi olarak hukuki koruma altındasınız. Bir Türk vatandaşı olarak:
- Haklarınız Karadağ Anayasası ve uluslararası anlaşmalarla korunur,
- Mahkemelerde dava açma hakkına sahipsiniz,
- Gerekli durumlarda Türk Konsolosluğu’ndan destek alabilirsiniz.
Sonuç: Karadağ’da Yaşamak, Hak Sahibi Olmaktır
Karadağ’da oturum sahibi olmak, yalnızca bir ikamet izni almak değil; aynı zamanda eğitimden sağlığa, ticaretten sosyal yaşama kadar pek çok alanda yasal ve toplumsal haklara sahip olmak anlamına gelir. Üstelik bu haklar, Karadağ’ın AB’ye katılım süreciyle daha da genişleyecek potansiyele sahiptir.
Eğer siz de Karadağ’da yeni bir yaşam kurmayı, ailenizle huzurlu bir gelecek inşa etmeyi veya uluslararası bir girişime imza atmayı planlıyorsanız, bu hakları bilmek büyük avantaj sağlayacaktır.
Avukat.me olarak Karadağ’daki yaşam sürecinizin her adımında yanınızdayız. Şirket kurulumundan oturum uzatımına, hukuki danışmanlıktan vatandaşlık başvurusuna kadar tüm süreçlerde profesyonel destek sağlıyoruz.
