Giriş
Karadağ son yıllarda hem Avrupa Birliği’ne aday ülke statüsü hem de coğrafi konumu sayesinde yabancı çalışanlar için cazip bir iş ve yaşam merkezi haline gelmiştir. Özellikle Balkanlar, Türkiye ve Orta Doğu’dan gelen birçok yabancı, Karadağ’da iş bularak çalışan statüsüyle oturum kartı sahibi olmaktadır. Ancak pratikte en çok merak edilen konulardan biri şudur:
“Çalışan olarak oturum kartı sahibi bir kişi iş değiştirmek istediğinde oturum kartının statüsü ne olur?”
Bu sorunun yanıtı yalnızca bireysel planlamalar için değil, aynı zamanda Karadağ’da uzun süre yaşamak isteyen yabancılar için de son derece önemlidir. Çünkü oturum kartı, iş sözleşmesiyle doğrudan bağlantılıdır. Dolayısıyla iş değişikliği, oturumun geleceğini de doğrudan etkileyebilmektedir.
Bu yazıda, Karadağ’da çalışan statüsünde oturum kartı sahibi bir kişinin iş değiştirmesi halinde nasıl bir prosedür izlemesi gerektiğini, hangi risklerle karşılaşabileceğini ve sürecin nasıl güvenli yönetilebileceğini detaylı olarak inceleyeceğiz.
Çalışan Statüsünde Oturum Kartı Nedir?
Karadağ mevzuatına göre yabancılar çeşitli yollarla oturum kartı alabilirler:
- Şirket kurarak
- Çalışan olarak
- Aile birleşimiyle
- Öğrencilik üzerinden
Bunlardan çalışan statüsünde oturum kartı, Karadağ’da bir işveren ile resmi iş sözleşmesi imzalanması durumunda alınır. Yani iş sözleşmesi oturumun temelidir.
Özellikleri
- Çalışan oturumu, hem çalışma iznini hem de ikamet iznini kapsar.
- İlk başvuruda genellikle 1 yıllık oturum kartı verilir.
- Her yıl yenilenmesi gerekir.
- Oturum kartının geçerliliği iş sözleşmesine bağlıdır.
Bu nedenle iş sözleşmesinde bir değişiklik olduğunda, oturum statüsü de bundan doğrudan etkilenir.
İşten Ayrılma Halinde Oturumun Durumu
Karadağ yasaları açık şekilde belirtmektedir: Eğer yabancının çalışma ilişkisi sona ererse, ona verilen oturum kartı da hukuki temelini kaybeder.
Senaryo 1: İşveren Fesih Verirse
Eğer işveren iş sözleşmesini feshederse, yabancının oturum kartı geçerliliğini yitirebilir. Bu durumda İçişleri Bakanlığı’na (MUP) bildirim yapılması gerekir.
Senaryo 2: Çalışan İstifa Ederse
Çalışan kendisi ayrıldığında da aynı durum geçerlidir. Oturumun hukuki temeli ortadan kalkar.
Senaryo 3: Karşılıklı Fesih
Her iki taraf anlaşarak sözleşmeyi feshetse dahi oturum yine geçerliliğini kaybeder.
Kısacası, çalışan oturum kartı “iş sözleşmesine” bağlıdır. Sözleşme yoksa oturum da yoktur.
Yeni İş Bulma Süreci
Bir yabancı iş değiştirmek istediğinde, eski iş sözleşmesinin sona erdiği tarih ile yeni iş sözleşmesinin başladığı tarih arasındaki süre kritik öneme sahiptir.
- Yabancı kişi derhal yeni bir işveren bulmalı ve onun üzerinden yeniden oturum başvurusunda bulunmalıdır.
- Eğer arada uzun süreli bir işsizlik olursa, kişi Karadağ’da “yasal statüsüz” duruma düşebilir.
- Yasal statüsüz kalmanın sonucu, para cezası ve sınır dışı edilme riskidir.
Geçiş Dönemi
Pratikte bazı durumlarda, yeni işverenle yapılan sözleşme hemen İçişleri Bakanlığı’na sunulursa, oturum kesintisiz devam edebilir. Ancak bu tamamen idari takdire bağlıdır.
İşveren Değişikliği İçin Başvuru Prosedürü
İş değiştiren bir yabancı, yeni işveren üzerinden yeni oturum ve çalışma izni başvurusunda bulunmak zorundadır.
Gerekli Belgeler
- Yeni iş sözleşmesi
- İşverenin ticaret sicil kaydı
- Vergi numarası ve şirket belgeleri
- Çalışanın pasaport ve önceki oturum kartı fotokopisi
- Sağlık sigortası belgesi
- İkamet adresi kaydı
Başvurunun Yapılacağı Kurum
Başvurular Karadağ İçişleri Bakanlığı – Yabancılar Dairesi’ne yapılır.
Bekleme Süresi
Başvurular genellikle 30–60 gün içinde sonuçlanır. Ancak bazı durumlarda bu süre uzayabilir.
Sık Karşılaşılan Sorunlar
- Geç Bildirim
Eski işten ayrıldığı halde bunu İçişleri Bakanlığı’na zamanında bildirmeyen kişiler, oturumlarını kaybedebilir. - Yeni İşverenin Evrak Sorunları
Karadağ’da bazı küçük şirketlerin gerekli belgeleri eksik sunması, yabancının başvurusunun reddine yol açabilir. - İzinsiz Çalışmaya Devam Etme
Eski oturum iptal olduktan sonra yeni başvuru yapılmadan çalışmaya devam etmek, ciddi para cezalarına ve sınır dışı edilme kararına neden olabilir.
Hukuki Çerçeve
Karadağ’da yabancıların oturum ve çalışma hakları “Yabancıların İkameti ve Çalışma İzinleri Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir.
İlgili Maddeler
- Madde 36: Yabancının oturum hakkı, iş sözleşmesi sona erdiğinde geçersiz hale gelir.
- Madde 44: Yeni bir işveren için yeniden başvuru yapılması zorunludur.
- Madde 56: İzinsiz çalışan yabancılara para cezası uygulanır ve sınır dışı edilebilirler.
Bu düzenlemeler, Karadağ’ın AB mevzuatına uyum sürecinin bir parçasıdır.
Avukatla İş Değişikliği Süreci Yürütmenin Avantajları
Birçok yabancı, iş değişikliği sırasında oturum kartını kaybetme riski yaşamaktadır. Bu nedenle süreci bir avukat ile yürütmek, ciddi avantajlar sağlar:
- Belgelerin eksiksiz hazırlanması
- Kurumlarla hızlı iletişim
- İdari cezaların önlenmesi
- Oturumun kesintisiz devam etmesi
- Gerektiğinde itiraz ve dava süreçlerinin yönetimi
Pratik Örnekler
- Yazılımcı Örneği
Türkiye’den gelip Karadağ’da yazılım firmasında çalışan bir yabancı, iş değiştirdiğinde yeni işveren evraklarını hızlı sunduğu için oturumu kesintisiz devam etmiştir. - Sezonluk Çalışan Örneği
Turizm sektöründe çalışan bir yabancı, sezon sonunda işsiz kalınca yeni iş bulana kadar yasal statüsüz duruma düşmüş ve ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır. - Şirket Değiştiren Mühendis
Bir mühendis iş değiştirdiğinde başvuruyu geç yaptığı için oturumu iptal edilmiş, ancak avukat aracılığıyla itiraz ederek yeniden oturum hakkı kazanabilmiştir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İşten ayrıldığımda oturum kartım hemen iptal olur mu?
Evet, iş sözleşmesi feshedildiğinde oturumunuz hukuki temelini kaybeder.
2. Yeni iş bulmak için ne kadar sürem var?
Yasada kesin bir süre belirtilmemiştir, ancak pratikte birkaç hafta içinde yeni başvuru yapılmazsa risk doğar.
3. Yeni işverenim başvuru yapmazsa ne olur?
Başvurunun yapılmaması durumunda Karadağ’da yasal statünüz sona erer.
4. Avukatla çalışmak zorunlu mu?
Zorunlu değil ancak hataların önlenmesi açısından çok avantajlıdır.
Sonuç
Karadağ’da çalışan statüsünde oturum kartı sahibi olan bir yabancı, iş değiştirmek istediğinde oturum kartı otomatik olarak devam etmez. Çünkü bu tür oturum, doğrudan iş sözleşmesine bağlıdır. İşten ayrıldığınızda, oturum kartınız hukuki dayanağını kaybeder ve yeni işveren üzerinden yeniden başvuru yapmanız gerekir.
Sürecin en kritik noktaları şunlardır:
- Eski işten ayrılışı İçişleri Bakanlığı’na bildirmek
- Yeni işveren üzerinden hızlıca yeni başvuru yapmak
- Belgeleri eksiksiz sunmak
- Gerektiğinde avukatla süreci güvenli yürütmek
Doğru adımlar izlendiğinde, Karadağ’da iş değiştirmek yabancı çalışanlar için büyük bir sorun teşkil etmez. Ancak hatalı veya geç yapılan işlemler, oturum kartının iptaline ve sınır dışı edilme riskine yol açabilir.
