Karadağ, Balkanlar’daki istikrarlı ekonomisi, düşük vergi oranları ve Avrupa Birliği üyeliğine doğru ilerleyen süreciyle son yıllarda yatırımcıların dikkatini çeken ülkelerin başında gelmektedir. Özellikle yabancı yatırımcıların şirket kurarak uzun süreli oturum hakkı elde etmesine izin veren “Yabancılar Yasası” (Zakon o strancima, “Official Gazette of Montenegro” No. 56/2014 ve müteakip değişiklikler) bu ilginin temel nedenlerinden biridir.
Bu yazıda, Karadağ’da şirket kuran yabancıların oturum izni alma hakkı, bunun yasal dayanakları, uygulamadaki süreçler ve uygulamada karşılaşılan hukuki dikkat noktaları ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır.
1. Karadağ’da Yabancılar Yasasının Temel Kapsamı
Karadağ Yabancılar Yasası, yabancı uyruklu kişilerin ülkeye girişinden başlayarak oturum, çalışma, aile birleşimi, vatandaşlık ve sınır dışı edilme süreçlerine kadar tüm konuları düzenleyen ana mevzuattır.
Yasanın 33. maddesi, “iş kuran yabancıların geçici oturum izni alabileceğini” açık biçimde düzenler. Bu maddeye göre:
“Yabancı bir kişi, Karadağ’da kurduğu veya yöneticisi olduğu bir ticari işletme aracılığıyla ülke ekonomisine katkı sağladığı takdirde, geçici oturum ve çalışma izni başvurusu yapabilir.”
Bu hüküm, yalnızca bir yatırım teşviki değil; aynı zamanda ülkenin ekonomik büyümesine katkı sunacak girişimcilere yönelik yasal bir oturum garantisidir.
2. Şirket Sahiplerinin Oturum Hakkının Hukuki Dayanakları
Yabancılar Yasasının 36. ve 37. maddeleri, şirket sahiplerinin oturum hakkının koşullarını ve kapsamını ayrıntılı şekilde tanımlar. Bu hükümlere göre:
- Şirketin Karadağ’da yasal olarak tescil edilmesi gerekir.
- Şirketin gerçek bir ekonomik faaliyeti yürütme amacının bulunması zorunludur.
- Şirket sahibi veya yöneticisi olan kişi, oturum başvurusunu İçişleri Bakanlığı (Ministarstvo unutrašnjih poslova) nezdinde yapar.
- Oturum izni genellikle 1 yıl süreyle verilir ve her yıl yenilenebilir.
Yasanın 41. maddesi ayrıca, “çalışma izninin geçici oturum izniyle birlikte verileceğini” hükme bağlar. Bu, şirket sahiplerinin aynı zamanda kendi şirketlerinde çalışma ve yönetim hakkına sahip olmasını sağlar.
Bu düzenlemeler, Karadağ’ın yabancı yatırımcıya karşı yaklaşımının liberal ve yatırım dostu olduğunun da somut göstergesidir.
3. Oturum Hakkı İçin Şirket Türü ve Sermaye Şartları
Karadağ’da şirket kurarak oturum hakkı elde etmek isteyen yabancılar için en sık tercih edilen şirket türü “Limited Liability Company (DOO)” modelidir.
Bu tür şirketin en önemli avantajları şunlardır:
- Asgari sermaye yalnızca 1 Euro’dur.
- Kurucu tek kişi olabilir.
- Kurucunun yabancı olması hiçbir kısıtlama doğurmaz.
- Şirketin tescili, belgeler eksiksizse 3-5 iş günü içinde tamamlanabilir.
Bu yönüyle Karadağ, Avrupa’daki en düşük kuruluş maliyetine sahip ülkelerden biridir.
Yasanın 4. ve 5. maddeleri, yabancı gerçek kişilerin yerli vatandaşlarla aynı haklara sahip olarak ticari faaliyette bulunabileceğini düzenler.
Dolayısıyla, bir yabancının kendi adına şirket kurması, aynı zamanda oturum izni için yasal dayanak oluşturur.
4. Başvuru Süreci: Şirket Kuruluşundan Oturum Kartına
Oturum hakkı, yalnızca şirket tesciliyle doğrudan kazanılmaz; belirli idari ve hukuki aşamalardan geçilmesi gerekir.
Bu süreç genellikle aşağıdaki adımlarla ilerler:
a) Şirket Tescili
İlk adım, Karadağ Ticaret Siciline (Centralni Registar Privrednih Subjekata – CRPS) başvurarak şirketin kaydedilmesidir.
Gerekli belgeler arasında pasaport, noter onaylı ana sözleşme ve yetki belgeleri bulunur.
b) Vergi Numarası (PIB) ve Banka Hesabı Açılması
Şirket tescilinin ardından vergi dairesinden vergi numarası alınır.
Karadağ’da faaliyet gösterebilmek için şirketin aktif bir banka hesabı açması zorunludur.
c) Oturum ve Çalışma İzni Başvurusu
Şirketin resmî olarak kurulduğuna dair belgelerle birlikte, İçişleri Bakanlığı’na başvuru yapılır.
Başvuruda aşağıdaki belgeler aranır:
- Geçerli pasaport,
- Şirket kuruluş belgeleri,
- Banka hesap dökümü,
- Sağlık sigortası poliçesi,
- Adli sicil kaydı,
- İkamet adresi beyanı.
d) Onay ve Oturum Kartı Teslimi
Yasal inceleme süresi genellikle 20 ila 30 gün arasındadır.
Başvuru onaylandığında, başvuru sahibi adına 1 yıllık oturum kartı düzenlenir.
Bu kart her yıl yenilenebilir ve 5 yıl sonunda süresiz oturum iznine (stalni boravak) geçiş yapılabilir.
5. Uygulamadaki En Sık Sorulan Hukuki Sorular
Şirket aktif olmak zorunda mı?
Evet. Karadağ makamları, oturum hakkının “gerçek bir ekonomik faaliyet” üzerine kurulmasını şart koşar.
Bu nedenle şirketin pasif kalması, ilerleyen yıllarda oturum yenileme aşamasında sorun yaratabilir.
Şirketin kazanç elde etme zorunluluğu var mı?
Doğrudan zorunluluk bulunmasa da, asgari vergi beyanı ve muhasebe işlemleri düzenli yapılmalıdır.
Devletin amacı, oturum hakkının yalnızca kâğıt üzerinde değil, fiilen yatırım ve istihdam yaratma yönünde kullanılmasıdır.
Şirket sahibi başka bir ülkede yaşayabilir mi?
Evet, fakat bu durumda yılda en az 6 ay Karadağ’da ikamet edilmesi tavsiye edilir.
Bu durum hem vergi mukimliği hem de ilerleyen süreçte süresiz oturum hakkı açısından önemlidir.
6. Oturum Hakkının Yatırımcıya Sağladığı Avantajlar
Karadağ’da şirket sahibi olarak alınan oturum izni, yalnızca ikamet hakkı değil, birçok ek avantaj da sağlar:
- Vizesiz Avrupa erişimi: Karadağ vatandaşlığına giden yolda önemli bir adımdır.
- Düşük vergi oranları: Kurumlar vergisi %9’dur.
- Aile birleşimi imkânı: Şirket sahibinin eşi ve çocukları da oturum hakkı elde edebilir.
- Banka hesabı açma ve taşınmaz edinme hakkı.
- Süresiz oturuma ve ardından vatandaşlığa geçiş fırsatı.
Yasanın 84. ve 85. maddeleri, bu hakların uzun vadeli yabancılar için koruma altına alındığını açık biçimde ortaya koyar.
7. Uygulamada Avukat Desteğinin Önemi
Oturum başvurusu, görünüşte idari bir işlem gibi dursa da; aslında birçok hukuki, vergi ve muhasebe sorumluluğunu beraberinde getirir.
Örneğin şirketin faaliyet konusu, sözleşme dili, ana sözleşmedeki temsil yetkileri ve sermaye beyanı gibi unsurlar hatalı düzenlenirse, oturum izni reddedilebilir.
Bu nedenle, başvurunun Karadağ’da fiilen bulunan bir hukuk bürosu tarafından yürütülmesi önerilir.
Türkiye Barolar Birliği’ne kayıtlı bir avukat olarak süreci hem Türk müvekkillerin beklentilerini gözeterek hem de Karadağ mevzuatına uygun şekilde yönetmek mümkündür.
Bu noktada avukat aracılığıyla işlem yapılması, hem hukuki güvence sağlar hem de ileride doğabilecek red veya iptal risklerini minimize eder.
8. Karadağ’ın Avrupa Birliği Süreci ve Oturum Hakkına Etkisi
Karadağ’ın 2025 sonrasında Avrupa Birliği’ne üyeliği, şirket sahipleri açısından yeni haklar doğurabilir.
AB üyeliği gerçekleştiğinde, Karadağ’da alınmış bir oturum izni, Schengen Bölgesi’ne giriş kolaylığı ve AB içi yatırım avantajları sağlayacaktır.
Bu nedenle bugün şirket kurarak oturum hakkı elde eden kişiler, gelecekte AB vatandaşlığına geçişin ön basamağında yer almış olacaklardır.
9. Yasal Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Karadağ mevzuatı, yabancı yatırımcılara geniş haklar tanırken; bazı yükümlülükler de getirir:
- Vergi beyannameleri düzenli verilmelidir.
- Şirketin adres değişikliği İçişleri Bakanlığı’na bildirilmelidir.
- Oturum izni süresi bitmeden yenileme başvurusu yapılmalıdır.
- Yalan beyan veya sahte belgelerle işlem yapılması, oturumun iptaline ve 5 yıl ülkeye giriş yasağına neden olabilir.
Bu nedenle sürecin, hem Türkiye’de hem Karadağ’da hukuk bilgisine sahip uzmanlarca yürütülmesi önemlidir.
10. Sonuç: Hukuki Dayanakla Güvence Altına Alınmış Bir Yaşam
Karadağ Yabancılar Yasası, yabancı girişimcilere yalnızca ekonomik değil, hukuki güvence de sunan çağdaş bir düzenlemedir.
Bu yasa sayesinde, Karadağ’da şirket kuran bir kişi:
- Geçici oturum izni alabilir,
- Her yıl yenileyebilir,
- 5 yılın sonunda süresiz oturum hakkı kazanabilir,
- Ailesini yanında bulundurabilir,
- Ve uzun vadede vatandaşlığa geçiş için yasal zemine sahip olur.
Avukat aracılığıyla yürütülen işlemler, yalnızca bürokratik kolaylık değil, aynı zamanda hukuki koruma anlamına gelir.
Karadağ’da bir şirket kurarak oturum almak, doğru danışmanlıkla birleştiğinde, Avrupa’nın kapılarını güvenli biçimde aralamanın en pratik yollarından biridir.
